“Een effectief leerproces vraagt om afwisseling in klasopstelling”

Bewustwording dat is wat er nodig is. Waarom zouden we vaker stil moeten staan bij de inzet van de fysieke leeromgeving. Het is eigenlijk heel simpel; het heeft positieve effecten op de student/leerling en de docent/leraar.

De krachtige leeromgeving heeft nu eenmaal een positief effect op de leerprestaties, leermotivatie, het sociaal welbevinden en stimuleert een actieve houding. Daarbij mogen we het onderwijzend personeel niet vergeten. Een prettige leeromgeving is gelijk aan een prettige werkomgeving. 

Als docent/leraar heb jij invloed op die leeromgeving. Echter niet altijd op de totale inrichting maar wel bij het inzetten van verschillende opstellingen. Het is goed om de vaste opstelling loslaten. Hierbij gaat het om wat jij wilt bereiken en wat de student/leerling nodig heeft. Kortom ga aan de slag met het maken van een wel overwogen keuze. Zo vergroot je de aandacht van de student/leerling bij een passende opstelling gekoppeld aan het leerdoel. Dit betekent dat je per les een andere opstelling inzet. 

Leerdoel – leeractiviteit – leerfase
De samenhang tussen de het leerdoel en de leeractiviteit speelt een belangrijke rol in de keuze voor een passende opstelling. Om een goede leeractiviteit te koppelen moet je kijken naar de fase van leerproces. Ik gebruik hier nog steeds de taxonomie van Bloom voor. Is de student/leerling kennis aan het begrijpen of zijn ze aan het analyseren. De ene opstelling sluit beter aan bij het stimuleren van leeractiviteiten.

Een voorbeeld:
De student zit in de leerfase toepassen. De student heeft kennis verworven over het brouwen van bier. In groepen van 3 gaan de studenten aan de slag om het proces inzichtelijk te maken. De opdracht maak een infographic van het brouwproces van een pilsner zodat het aan de andere groep kan uitleggen. Hierbij moeten ze het geleerde verwerken om inzicht te krijgen of ze het brouwproces begrijpen en kunnen uitleggen aan een ander. Op basis van de leeractiviteit (het maken van een infographic in drietal) maak ik een keuze om de volgende opstelling te kiezen:

Vaak krijg ik te horen, elke keer een andere opstelling dat biedt geen structuur voor studenten. Hier ben ik het niet mee eens, denk eens anders. Want elke les een passende opstelling is ook een structuur. 

Bewust kiezen
Het blijkt dat docenten/leraren die kiezen voor rijen als opstellingen veelal gericht zijn op kennisoverdracht. Hierdoor vaak minder oog hebben voor de verschillen in de klas. Echter blijkt dat docenten/leraren die kiezen voor opstellingen gericht op samenwerkingen (denk aan blokken of combinatie opstellingen) vaak meer oog hebben voor de verschillen tussen studenten/leerlingen. Daarnaast stimuleren ze hiermee een actieve houding en stimuleren ze het samenwerken en dus leren om tot een gezamenlijk resultaat te komen.

Speel met de opstelling, wissel af en ben bewust van de positieve effecten. Zo zei laatst een student het volgende;

‘Waarom zou ik van lokaal moeten wisselen als elk lokaal precies hetzelfde is. Ik wil afwisseling, bewust naar een ander lokaal om dat ik daar met iets anders aan de slag ga.’